Që nga fillimi i këtij viti janë dorëzuar 66 kallëzime penale për shkak të dyshimeve për falsifikim të dokumenteve arsimore. Ky numër tashmë është më i lartë se statistika e vitit të kaluar, e cila ishte rekord — atëherë u paraqitën 38 kallëzime. Në atë periudhë ishin paraqitur pesë kallëzime për dyshime në falsifikim të dokumenteve të huaja të arsimit fillor, 31 kallëzime për falsifikim të diplomave të arsimit të mesëm dhe dy kallëzime për falsifikim të diplomave të arsimit të lartë. Gjatë vitit 2023, Ministria kishte dorëzuar gjithsej 28 kallëzime penale për dyshime në falsifikim të dokumenteve arsimore – 14 për diploma të huaja të arsimit të mesëm dhe 14 për diploma të arsimit të lartë. Sipas Zarija Paviqeviq nga organizata Alternativa Mali i Zi, diplomat e falsifikuara përbëjnë një nga format më të rrezikshme të rrënimit të vlerave shoqërore, sepse sulmojnë drejtpërdrejt sistemin meritokratik dhe besimin e qytetarëve në institucione. Paviqeviq ka thënë se, fatkeqësisht, ky problem është rezultat i mungesës shumëvjeçare të përgjegjësisë dhe kontrollit. I pyetur nëse institucionet po bëjnë gjithçka që munden, ai është përgjigjur se vitet e fundit janë ndërmarrë disa hapa, por se pa vullnet të qartë politik dhe gjyqësor, nuk mund të ketë zgjidhje të vërtetë. “Mund të miratojmë ligje të shkëlqyera dhe të krijojmë grupe pune, por nëse prokurorët dhe gjyqtarët që vendosin për këto raste nuk tregojnë vendosmëri dhe profesionalizëm, nëse mbetet hapësirë për presione dhe drejtësi selektive, problemi vetëm do të riciklohet. Mali i Zi ende ka gjyqtarë dhe prokurorë me integritet të dyshimtë, gjë që e bën të pavlefshëm çdo përpjekje institucionale,” – ka theksuar Paviqeviq. Ai ka shtuar se problemi ka edhe një aspekt sistemik të kontaminimit: “Fatkeqësisht, është e vështirë të gjesh ndonjë institucion ku nuk ekziston të paktën dyshim për autenticitetin e një pjese të stafit dhe diplomave të tyre. Kjo vlen veçanërisht për sektorin publik, madje edhe për mediat, përfshirë shërbimin publik tuajin, për të cilin kemi dyshime se ka të punësuar me dokumente të rreme arsimore. Njerëzit me biografi të dyshimta, të vetëdijshëm për dobësitë e tyre, shpesh përpiqen të futen në struktura të reja dhe të ruajnë pozitat e tyre përmes mashtrimeve e gënjeshtrave – ky është ndoshta problemi ynë më i madh sot, sistemi që mbron kadrot e tilla,” ka thënë ai. Sa i përket pyetjes se sa diploma të rreme ka në Mal të Zi, aktualisht nuk ekziston një regjistër zyrtar unik që do të jepte një numër të saktë, por sipas të dhënave të tyre, numri i të punësuarve me diploma të dyshimta në sektorin publik kalon 25 mijë. “Vetëm fakti që në Prokurorinë Themelore të Podgoricës janë formuar 70 raste tregon përmasat e problemit. Megjithatë, ky është vetëm maja e ajsbergut, sepse dimë që një pjesë e madhe e rasteve të dyshimta as nuk arrin kurrë deri te prokuroria,” ka deklaruar Paviqeviq.