Rezultatet në hetimet dhe ndjekjet penale të rasteve të korrupsionit në nivel të lartë vazhdojnë të përmirësohen, por numri i vogël i aktgjykimeve të formës së prerë dhe mungesa e dënimeve efektive dhe parandaluese në Mal të Zi kontribuojnë në perceptimin e pandëshkueshmërisë. Kështu thuhet në raportin e Komisionit Evropian (KE), në të cilin ka pasur qasje portali RTMZ. Dokumenti do të publikohet zyrtarisht sot. Është vlerësuar se Mali i Zi ka bërë përparimin më të madh në rrugën evropiane gjatë vitit të fundit ndër vendet e Ballkanit Perëndimor. “Angazhimi i vazhdueshëm politik i autoriteteve malazeze ndaj qëllimit strategjik të integrimeve evropiane ka dhënë rezultate të prekshme në realizimin e reformave të nevojshme dhe në përparimin e vendit drejt anëtarësimit në BE,” thuhet në raport. Nga KE theksojnë se prokuroria dhe gjykatat duhet të vazhdojnë të përmirësojnë zbatimin efektiv të legjislacionit penal, duke përfshirë masat parandaluese dhe ndëshkuese. “Kjo duhet të përfshijë gjithashtu adresimin e abuzimeve me mekanizmat e Ligjit për Procedurën Penale që përdoren për të shtyrë proceset penale në rastet e korrupsionit në nivel të lartë pa arsyetim të vlefshëm,” thuhet në dokument. Ndryshimet e bëra në vitin 2024 me Ligjin për Prokurorinë e Shtetit Special (SDT) kanë përmirësuar ndjeshëm efikasitetin e këtij institucioni – SDT ka nisur hetime ndaj 17 personave dhe ka ngritur aktakuza. “SDT ka hapur veçanërisht një hetim kundër ish-drejtoreshës së Agjencisë për Parandalimin e Korrupsionit (ASK), e cila është akuzuar për keqpërdorim të detyrës dhe keqmenaxhim të buxhetit shtetëror. Si rezultat, Këshilli i ASK e shkarkoi drejtoreshën, por kjo vendim u anulua në shkallën e parë nga Gjykata Administrative. Përveç kësaj, Gjykata Themelore në Podgoricë e shpalli të pafajshme të njëjtën drejtoreshë në shkallën e parë për akuzat për shmangie tatimore. Ky rast është ende në proces,” thekson KE. Aplikimi i udhëzimeve për përdorimin e marrëveshjeve për pranimin e fajësisë nga prokurorët dhe gjyqtarët në rastet e korrupsionit ka kontribuar në një përgjigje më efikase dhe parandaluese të sistemit të drejtësisë penale. “Cilësia e aktakuzave dhe e vendimeve (përfshirë vendimet për zgjatjen e paraburgimit) nuk është përmirësuar ndjeshëm dhe nuk është harmonizuar plotësisht midis gjykatave dhe brenda SDT-së. Duhet të miratohen udhëzime për cilësinë e aktakuzave dhe vendimeve, mekanizma të kontrollit të cilësisë dhe tregues të performancës për të vlerësuar arsyetimet ligjore dhe aftësitë e shkrimit të prokurorëve dhe gjyqtarëve.” Në vitin 2024, policia ka paraqitur 88 kallëzime penale për vepra të lidhura me korrupsionin (rritje prej 35,5% krahasuar me 2023) dhe gjashtë kallëzime për raste të korrupsionit në nivel të lartë. Midis të akuzuarve kanë qenë gjashtë oficerë policie dhe nëntë funksionarë publikë. Është vënë re se numri i aktgjykimeve të formës së prerë është rritur në vitin 2024, por mbetet i ulët krahasuar me numrin e rasteve të korrupsionit në nivel të lartë që janë në proces. Agjencia për Parandalimin e Korrupsionit (ASK) ka marrë 11.905 deklarata pasurie dhe të ardhurash (në 2023 ishin 13.141), të cilat janë verifikuar administrativisht dhe teknikisht. Sipas metodologjisë së saj, ASK ka kontrolluar saktësinë dhe plotësinë e 665 deklaratave (në 2023 ishin 1.533 të kontrolluara). Në lidhje me papajtueshmërinë e funksioneve dhe konfliktin e interesit, ASK ka dhënë 191 mendime në vitin 2024 (në 2023 ishin 227). “Pas rishikimit të disa vendimeve të mëparshme, në tetor 2024 ASK ka miratuar një interpretim më të rreptë të legjislacionit, gjë që ka çuar në uljen e numrit të kategorive të përfshira në regjistrin e funksionarëve publikë. Qasja e re duhet t’i mundësojë ASK të përqendrohet në një numër më të vogël rastesh potenciale të papajtueshmërisë dhe konflikteve të interesit,” thuhet në raport. Sipas Ligjit për Financimin e Subjekteve Politike dhe Fushatave Zgjedhore, ASK ka monitoruar fushatat zgjedhore në gjashtë komuna ku janë mbajtur zgjedhje në vitin 2024 (Budva, Andrijevica, Guci, Kotor, Podgoricë dhe Berane). ASK gjithashtu ka kryer 412 kontrolle të deklaratave të subjekteve politike dhe ka raportuar 242 parregullsi/shkelje të ligjit. “Ndikimi i përgjithshëm i kontrolleve të ASK në këtë fushë mbetet i kufizuar, për shkak të dispozitave të paqarta ligjore, veçanërisht atyre që përjashtojnë kategori të caktuara politikanësh nga mbikëqyrja e ASK-së.” Në lidhje me sinqerimet (whistleblowers), ASK ka marrë 163 raportime (në 2023 ishin 190), ka përcjellë 23 raste në prokurori dhe 46 në institucione të tjera kompetente. ASK ka përfunduar 116 procedura (në 2023 ishin 69) dhe ka konstatuar kërcënime ndaj interesit publik në 25 raste. Gjatë periudhës raportuese, ASK ka nisur 1.261 procedura kundërvajtëse për shkelje të ligjeve antikorrupsion në kuadër të kompetencave të saj, që përbën ulje prej 37,5% krahasuar me vitin 2023. “ASK ka bërë përparim në zhvillimin e listës së kontrollit të integritetit për të punësuarit e ardhshëm. Në janar 2025, Këshilli i ASK ka miratuar rregulla për procedurat e punësimit. Megjithatë, ASK duhet të zhvillojë procedura shtesë të punësimit në përputhje me Ligjin e Punës dhe me dispozitat e reja të Ligjit për Parandalimin e Korrupsionit,” thuhet në raport