Danas se obilježava Svjetski dan energetske efikasnosti.  Ovaj datum obilježava se širom planete kao sjećanje na prvi sastanak na kome su svjetski stručnjaci razgovarali o energetskoj efikasnosti, 5. marta 1998. godine, u Velsu, u Austriji. Tim povodom, pročitajte intervju sa inženjerom za solarne elektrane i konsultantom za energjetiku Tara Resources, Milanom Nikovićem.

Kao inženjer za solarne elektrane, koliki je značaj otvaranja solarnih elektrana u Crnoj Gori, konkretno u Ulcinju?

Niković:“ Značaj izgradnje i kasnije operativne upotrebe solarnih elektrana u Crnoj Gori bi bio višestruk :
-prije svega ekonomski, zatim izgradnju ovih objekata prati i infrastrukturni razvoj, zatim značajan efekat zapošljavanja radne snage prilikom izgradnje solarne elektrane i tokom same upotrebe,povećao bi se značajno procenat proizvodnje iz obnovljivih izvora energije, i samim tim smanjio pritisak oko gašenja Termo elektrane, au kratkom roku sa nekoliko izgradjenih solarnih i vjetro elektrana ,kao i jednom hidro elektranom u potpunosti supstituisati potreba za postojanjem Termo elektrane. Ipak najveći značaj  solarnih elektrana jeste u najmanjem mogućem štetnom uticaju za prirodu i životnu sredinu. Sa najvećim brojem sunčanih sati ulcinjska opština je idealan dio Crne Gore za izgradnju solarnih elektrana. Ukoliko bi u ove objekte investirali respektabilni investitori Ulcinj bi dobio prije svega bolju infrastrukturu i putnu povezanost sa pasivnim ili nerazvijenim djelovima opštine gdje bi se gradili ovakvi objekti, zatim sigurno jednu ili više novih trafo stanica koje bi podržale i budući razvoj grada u turističkom smislu, nova stalna radna mjesta  u industriji tokom cijele godine,  Koncesionu naknadu u iznosu od 70 % ukupne koncesione naknade koja bi se plaćala državi (po zakonu o koncesijama) , ali ne manje bitno i neke prateće sadržaje jer bi respektabilne kompanije koje bi upravljale ovim objektima prema razvijenom socijalnom programu odvajale jedan dio sredstava na godišnjem nivou za ulaganja u lokalnu zajednicu( uredjenje parkova,dječjih igrališta,šetališta, parking prostora , ili već prema gradskim potrebama).“

Kako pokrenuti građane i privrednike u Crnoj Gori da se okrenu ka upotrebi Sunčeve energije?

Niković: “ Ovo bi u suštini trebalo da bude državna strategija, gdje bi cijeli set mjera bio donešen od strane institucija. Što se tiče gradjanstva već je pokrenut Projekat 3000 plus Solar od strane EPCG,  a takodje će uslijediti 5000 Plus Solar. Kada su u pitanju privrednici država bi trebala svakako    da osmisli razne poreske olakšice, beskamatne kredite i maksimalno iskoristi EU fondove  i sredstva evropskih banaka usmjerena na obnovljive izvore energije. Kao najbitniju stvar ovdje izdvajam da sa vrha bi trebalo da se pokrene kompletna promjena svijesti  i da se električna energija i njena potrošna ne posmatra kao socijalna kategorija, već da se predstavi svima mogućnost da to bude komercijalna kategorija u kojoj će i gradjani i privrednici koji za to imaju mogućnosti  moći da ostvaruju značajan prihod na mjesečnom i godišnjem nivou. Trenutni projekti EPCG tipa Solar 3000 Plus nijesu usmjereni u tom smislu, ali jesu zamajac  za promjenu svijesti i načina razmišljanja za buduću komercijalnu upotrebu – naročito   za opštine koje imaju broj sunčanih sati na godišnjem nivou kao Ulcinj.

Koliko je zapravo zanemarena mogućnost i kapacitet koji se može iskoristiti isključivo od Sunčevih zraka? Je li to budućnost energije?

Niković:“ U Crnoj Gori je barem do sada ova proizvodnja bila u potpunosti zanemarena,nešto zbog nepoznavanja same tehnologije, a nešto zbog visoke cijene ove tehnologije. Par godina unazad ova tehnologija je postala  cijenovno pristupačna skro svim gradjanima,a postoje i podsticajne kreditne linije kod raznih banaka.  Energija dobijena od Sunčevog zračenja se na lagan način ,bez bilo kakvog zagadjenja životne sredine može pretvoriti i u električnu,toplotnu  i mehaničku energiju. U smislu vremenske odrednice ja bih naveo da je ovo energetska stvarnost , ili bolje rečeno iz perspektive Crne Gore bliska budućnost . Solarne elektrane su uobičajena pojava već unazad dvije decenije u svim razvijenim zemljama.“

Kakav je uticaj na prirodu u mjestima gdje se postavljaju solarne elektrane, da li su one stetne?

Niković: „Mjesta na kojima se grade solarne centrale su uobičajeno neplodna zemljišta, napušteni industrijski kompleksi, napuštene ili sanirane bivše deponije,neiskorištene površine drugih namjena, površine koje nikada nisu imale namjenuza odredjenu vrstu proizvodnje., krovovi zgrada,raznih hala i fabrickih postrojenja.Tendencija izgradnje ovih objekata odnosi se na kompletno neplodna zemljišta,  kao i predjele bez razvijene flore i faune ,te se samim tim ne dovodi do uništavanja biljnog i životinjskog svijeta. Od svih trenutno poznatih energetskih objekata solarne elektrane imaju ubjedljivo najmanji uticaj na prirodu i životnu sredinu. ​Ovi objekti ne proizvode buku , frekventa zračenja,ne predstavljaju rizik za seizmičke potrese, praktično da nemaju negativan efekat na biljni i životinjski svijet i mogu se graditi na svimterenima. Istraživanja su pokazala da solarna energija ispušta mnogo manje stakleničkih gasova(praktično neznatno) nego fosilna goriva, odnosno da imaju najmanji mogući uticaj na  klimatske promjene u odnosu na ostale neobnovljive izvore energije.“

S. Vukčević